Mały leksykon biograficzny uczniów, absolwentów, nauczycieli i osób związanych z Kolegium Trzemeszeńskim oraz Gimnazjum i Liceum w Trzemesznie.
Adamski Rafał (1907-1987), farmaceuta, profesor Akademii Medycznej w Poznaniu. Urodził się w Trzemesznie. Naukę w gimnazjum trzemeszeńskim rozpoczął w 1921 roku, maturę zdał w 1929 roku. W 1936 roku ukończył studia farmaceutyczne na Uniwersytecie Poznańskim. W 1938 roku rozpoczął pracę na Wydziale Przyrodniczo- Matematycznym UP przerwaną wybuchem wojny. Działalność naukową rozpoczął ponownie po zakończeniu działań wojennych. W 1949 roku uzyskał doktorat. W latach 1956-1958 pełnił funkcję Dziekana Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Poznaniu. Przez 26 lat kierował Zakładem Farmacji Stosowanej tej uczelni.
Cegielski Hipolit (1813-1863), działacz społeczny, przemysłowiec. Urodził w Ławkach jako syn dzierżawcy majątku ziemskiego Michała Cegielskiego i Józefy z Palkowskich. W rodzinnej miejscowości spędził pierwsze lata życia. Później od roku 1827 do 1830 był uczniem szkoły średniej w Trzemesznie. Mieszkał wówczas w Alumnacie. W związku z trudną sytuacją materialną udzielał korepetycji. Następnie kształcił się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu (1830 – 1835). W latach szkolnych, zarówno w Trzemesznie, jak i w Poznaniu, należał do grupy prymusów, zwłaszcza w dziedzinie języków obcych i matematyki. Po maturze podjął studia filologiczne w Berlinie, które ukończył w 1840 roku, uzyskując tytuł doktora filozofii. Do 1846 roku pracował jako nauczyciel w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Zajmował się również działalnością naukową. Gdy odmówił przeszukania mieszkań swoich uczniów, podejrzanych o konspirację patriotyczną, został usunięty z pracy w szkole. Zmuszony do poszukiwania nowego zajęcia otworzył w poznańskim Bazarze sklep z wyrobami żelaznymi. W następnych latach stworzył warsztaty naprawcze oraz zbudował fabrykę narzędzi i maszyn rolniczych. W ten sposób stał się najwybitniejszym polskim przemysłowcem w Wielkopolsce.
Prócz działalności gospodarczej Cegielski angażował się też w życie społeczne, narodowe i wydawnicze. Działał m.in. w Towarzystwie Naukowej Pomocy, Towarzystwie Przemysłowym i Towarzystwie Przyjaciół Nauk. Był także wydawcą prasy polskiej: „Gazety Polskiej”, „Gońca Polskiego” i „Dziennika Poznańskiego”. Pełnił też funkcję posła do sejmu pruskiego.Już za życia stał się jednym z symboli wielkopolskiego ducha pracy organicznej, a jego działalność w czasach zaborów przyczyniła się do budowania tożsamości kulturowej i narodowej Polaków .
Ciesielski Władysław (1845-1901), malarz. Urodził się w Mogilnie. Będąc uczniem trzemeszeńskiego gimnazjum, wziął udział w wyprawie gimnazjalistów do powstania styczniowego. Po powstaniu dołączył do grupy polskich emigrantów, którzy osiedlili się na stałe we Francji. Ukończył szkołę artystyczną, zajmował się malowaniem portretów, pejzaży i miniatur. Obracał się towarzystwie największych malarzy, był m.in. przyjacielem Jacka Malczewskiego. Otworzył w Paryżu również pracownię fotograficzną „Gopło”.
Chociszewski Józef (1837-1914), pisarz, publicysta, księgarz i wydawca. Urodził się we wsi Chełst koło Czarnkowa. W latach 1849-1958 uczęszczał do gimnazjum w Trzemesznie. W trakcie nauki organizował i zakładał tajne stowarzyszenia uczniowskie. W 1858 roku założył Towarzystwo Wszechsłowiańskie. W tym samym roku porzucił gimnazjum, lecz przez kilka lat zamieszkiwał jeszcze w Trzemesznie- należał m.in. do Towarzystwa Narodowego im. Tomasza Zana. W następnych latach pracował w redakcji "Dziennika Poznańskiego", redagował "Gwiazdkę Cieszyńską", „Nadwiślanina”, „Przyjaciela Ludu”. Od 1869 roku prowadził w Poznaniu księgarnię oraz wydawał czasopisma takie jak "Dzwon Wielkopolski", "Lech" , "Przegląd Słowiański" , "Wielkopolanin". Pisał również książki i sztuki teatralne. Ostatnie lata życia spędził w Gnieźnie.
Chotkowski Władysław Longin (1843- 1926) ksiądz, historyk Kościoła, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Urodził się w Mielżynie. Naukę gimnazjalną rozpoczął w Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu a po kilku latach przeniósł się do Trzemeszna. Tutaj prócz nauki zaangażował się w działalność patriotyczną. Wraz z około 60 gimnazjalistami wziął udział w wyprawie gimnazjalistów do powstania styczniowego. Wspomnienia z lat nauki w Trzemesznie i udziału w powstaniu zawarł w książce pt. „Wyprawa Trzemeszeńska”. Po powrocie z powstania zdołał ukończyć Gimnazjum Marii Magdaleny, po czym studiował w Seminariach Duchownych w Poznaniu i Gnieźnie. Będąc wikariuszem prowadził działalność patriotyczną za co wydalono go z poznańskiego w 1873 roku. Od 1881 roku związał się z Uniwersytetem Jagiellońskim. Słynął jako kaznodzieja - wygłaszał mowy na pogrzebach znakomitości krakowskich, a do najbardziej znanych należy homilia wygłoszona podczas uroczystości pogrzebowych Adama Mickiewicza na Wawelu. W latach 1890-1891 pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był autorem wielu prac naukowych, opublikował ponadto zbiory mów duszpasterskich oraz kilku opowiadań i utworów scenicznych.
Garczyński Stefan (1805-1833), poeta romantyczny. Urodził się w Kosmowie. Był uczniem trzemeszeńskiej szkoły w latach 1817-1819. Następnie kształcił się Liceum Warszawskim. Studiował w Berlinie, słuchał m.in. wykładów Hegla. Od 1829 roku przyjaźnił się z Adamem Mickiewiczem, który po śmierci Garczyńskiego wydał jego dzieła. Poeta był uczestnikiem powstania listopadowego. Zmarł w Awinionie na rękach opiekującego się nim Mickiewicza, przyczyną śmierci w była gruźlica. Do najbardziej znanych utworów Garczyńskiego należy dramat „Wacława Dzieje”.
Halka Zygmunt (1933-2005), dziennikarz, podróżnik, tłumacz. Urodził się w Poznaniu, był synem Juliana Halki i Ludmiły, znanej i zasłużonej trzemeszeńskiej lekarki. W 1950 roku zdał maturę w liceum w Trzemesznie. Ukończył Politechnikę Warszawską. W młodości aktywnie uprawiał sport w AZS Poznań i AZS Warszawa. Był finalistą Mistrzostw Polski na stadionie i w hali w skoku wzwyż. Przetłumaczył na język polski kilkanaście powieści, zajmował się też fotografiką oraz dziennikarstwem- był m.in. redaktorem czasopisma „Radar”. Tworzył pierwsze w Polsce widowiska typu światło- dźwięk w muzeach w Malborku i Wilanowie. Ciekawostką jest, że zagrał epizodyczną rolę w kultowej komedii Stanisława Barei „Miś”.
Hulewicz Bohdan (1888-1968), pułkownik, dyplomata, literat. Urodził sie w Kościankach. W latach 1900-1906 był uczniem trzemeszeńskiego progimnazjum. Działał w organizacjach niepodległościowych. Maturę zdał w gimnazjum w Neuhaldensleben k. Magdeburga, studiował filozofię oraz historię sztuki w Monachium. W czasie I wojny światowej służył w armii pruskiej. W 1918 roku stał się obok Mieczysława Palucha jednym z organizatorów sił zbrojnych powstania wielkopolskiego. W wojsku dosłużył się szarży pułkownika, w latach 20-tych był polskim attache wojskowym w Waszyngtonie. We wrześniu 1939 roku był dowódcą grupy „Grodno”, następnie znalazł się w Rumunii skąd trafił do niemieckiego Oflagu. Był autorem publikacji dotyczących m.in. powstania wielkopolskiego oraz historii wojskowości.
Hulewicz Jerzy (1886-1941) pisarz, malarz, teoretyk sztuki. Urodził sie w Kościankach. Jako uczeń progimnazjum przynależał do tajnego Związku Samokształcenia i do Koła Towarzystwa im. Tomasza Zana za co został wydalony ze szkoły. Wobec groźby służby wojskowej przeniósł się do Galicji, ukończył gimnazjum we Lwowie a następnie rozpoczął studia na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz ASP w Krakowie. Naukę kontynuował w Paryżu w okresie 1907-1910 i w Monachium w 1913 roku. Był współzałożycielem poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych; w 1914 wstąpił do Koła Artystów Wielkopolskich. Malował wizyjne kompozycje wypełnione fantastycznymi istotami zapożyczonymi z ikonografii symbolizmu, portrety, akty i pejzaże.
Hulewicz Witold (1895-1941) literat, poeta, współtwórca Polskiego Radia. Urodził sie w Kościankach. W 1913 roku ukończył po rocznym pobycie z placówce trzemeszeńskie progimnazjum. W latach międzywojennych był znanym poetą, zasłynął również, jako tłumacz Rilkego. W 1927 roku został dyrektorem programowym Wileńskiej Rozgłośni Polskiego Radia a w 1935 szefem Działu Literackiego Polskiego Radia. Był twórcą Teatru Polskiego Radia. W czasie okupacji działał w podziemiu m.in. został redaktorem naczelnym pisma „Polska żyje”. Zginął rozstrzelany w Palmirach. Od 1995 roku fundowana jest nagroda im. Witolda Hulewicza, jego życiu poświęcono film biograficzny pt. „Inny. Życie Witolda Hulewicza”.
Jeske August (1836-1875), pedagog, publicysta. Urodził się w Trzemesznie, był uczniem gimnazjum trzemeszeńskiego od roku 1849, a w 1859 roku zdał maturę. Następnie podjął studia filologiczne w Berlinie. Od 1865 roku mieszkał w Warszawie. Wsławił sie propagowaniem nowatorskiego podejścia w pedagogice. Był publicystą, autorem podręczników szkolnych, popularyzatorem nowoczesnej myśli pedagogicznej.
Kosmowski Michał (1725-1804), opat klasztoru kanoników regularnych, biskup sufragan gnieźnieński, założyciel Szkoły. Urodził się w Słowikowie. Kształcił się w w Kolegium Jezuickim w Toruniu. Następnie wstąpił do klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie, w 1752 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Niedługo po święceniach został sekretarzem opata Franciszka Ponińskiego. W 1761 roku po śmierci Ponińskiego wybrano go administratorem opactwa a rok później opatem klasztoru. Dzięki działalności Kosmowskiego doszło do znacznego ożywienia gospodarczego i rozwoju miasta. Z inicjatywy opata w latach 1765-1777 założono tak zwane Nowe Miasto, potem przedmieście św. Michała oraz objęto akcją lokacyjną dawne przedmieście Skwarzymowo. Jego staraniem zbudowano także kilka młynów wodnych w okolicy a w pobliskim Szydłowie wybudowano kościół i szpital. Największym przedsięwzięciem Kosmowskiego była przebudowa kościoła w stylu późnobarokowym.
W 1773 roku wystąpił z inicjatywą utworzenia szkoły średniej – Collegium Tremesnensis. W celu zaopatrzenia Szkoły powstała specjalna fundacja, wzniesiono również nowy gmach- tzw. Alumnat. Szkołę otwarto 4 maja 1776 roku. Kolegium było szkołą otwartą dla młodzieży szlacheckiej, mieszczańskiej oraz chłopskiej i zapewniało bezpłatna edukację.
W 1790 roku Kosmowski uzyskał stopień doktora teologii na Wydziale Teologicznym Szkoły Głównej w Krakowie. Rok później został biskupem sufraganem gnieźnieńskim. W uznaniu zasług król Stanisław August nadał mu w 1790 roku order św. Stanisława. Warto wspomnieć, że Kosmowski cieszył się uznaniem i przyjaźnią biskupa Ignacego Krasickiego.
Korytowski Witold (1850-1923), namiestnik Galicji, minister w rządzie Austro-Węgierskim. Urodził się w Grochowiskach. Był uczniem trzemeszeńskie szkoły. Zajmował sie polityka, związany był z obozem konserwatywnym. Był posłem do parlamentu austrowęgierskiego. W latach 1906-1908 zasiadał w rządzie- był ministrem skarbu. Natomiast w latach 1913-1915 sprawował funkcję namiestnika Galicji. W 1908 roku otrzymał doktorat honoris causa z filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Kowalski Stanisław (1904-1990), socjolog, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Urodzony w Wymysłowie Dolnym. Naukę w Szkole zaczął jeszcze w progimnazjum w roku 1919. Po maturze (już w gimnazjum trzemeszeńskim) w 1926 roku rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego. W latach 30-tych pracował jako nauczyciel, jednocześnie prowadził pracę naukową. W 1939 roku ukończył dysertację doktorską, lecz na skutek wybuchu wojny tytuł doktora otrzymał dopiero w 1947. Od 1950 roku na stałe związał się Uniwersytetem Poznańskim. W 1959 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1971 zwyczajnego.
Kozierowski Stanisław (1874-1949), historyk, językoznawca, założyciel Uniwersytetu Poznańskiego. Urodził się w Trzemesznie rodzinie mistrza szewskiego Floriana Apolinarego Kozierowskiego i Antoniny z Buszkiewiczów. W latach 1887-1893 był uczniem trzemeszeńskiego progimnazjum. Później utrzymywał stały kontakt ze swoim miastem i szkołą, do szkolnej biblioteki przesyłał swoje publikacje.
Po skończeniu progimnazjum był uczniem gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu i tam zdał maturę. W 1899 roku otrzymał święcenia kapłańskie i rozpoczął pracę duszpasterską we Wronkach, Gostyniu i Siemianowicach. Następnie w 1910 roku został proboszczem w Skórzewie, a od 1929 roku aż do śmierci był proboszczem w Winnej Górze. Oprócz pełnienia obowiązków duszpasterskich ks. Kozierowski nieustannie kształcił się. Na początku XX w. odbywał podróże naukowe do Czech, Francji, Holandii, Syrii, Szwecji i Włoch. Zdobywał wiedzę na uczelniach Berlina, Paryża, Insbrucka, Wiednia. Był tytanem pracy. Znał kilkanaście języków obcych, w tym także hebrajski języki starocerkiewno- słowiańskie. Interesował się językami środkowej Afryki, językiem staroirańskim i gockim. W pracy naukowej pochłaniała go najbardziej onomastyka. Dzięki mrówczej pracowitości i benedyktyńskiej cierpliwości księdza Kozierowskiego posiadamy opracowania nazw topograficznych Wielkopolski.
W 1903 roku ks. Kozierowski został członkiem poznańskiego PTPN. W 1918 roku znalazł się wśród członków Komisji Organizacyjnej Uniwersytetu Polskiego w Poznaniu. W następnym roku stał się jednym z czterech twórców Uniwersytetu Poznańskiego. W 1920 roku uzyskał habilitację i uzyskał prawo wykładania z zakresu nauk pomocniczych historii. Lata 30-te XX w. były okresem wytężonej pracy badawczej, powstało wówczas wiele prac z zakresu onomastyki Słowiańszczyzny północno-zachodniej oraz nazw topograficznych archidiecezji gnieźnieńsko-poznańskiej.
Czas okupacji znacznie nadwyrężył zdrowie ks. Kozierowskiego. Zmarł 1 lutego 1949 roku w Winnej Górze a pochowany został w grobowcu w Trzemesznie. Pozostawił po sobie ogromna spuściznę- bibliotekę liczącą ponad 10 tys. tomów, ok. 6 metrów bieżących notatek i rękopisów. Ciekawostką jest, że nazwę Wzgórza Kozierowskiego noszą wzgórza polodowcowe okalające Międzyzdroje.
Bł. Kubski Stanisław (1876-1942), ksiądz. Był uczniem trzemeszeńskiego gimnazjum na przełomie lat 80-tych i 90-tych XIX w. Szkołę ukończył w 1894 roku w wieku 17 lat po ponad 6 latach pobytu w placówce. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1900 roku. Jako duszpasterz pracował w Gnieźnie i Inowrocławiu. W czasie II wojny światowej został aresztowany i trafił do obozów koncentracyjnych w Dachau i Buchenwaldzie. Cały czas zachowywał pogodę ducha i odznaczał się wielką pobożnością. W 1942 roku został zagazowany w obozie w Austrii. 13 czerwca 1999 w Warszawie miała miejsce jego beatyfikacja dokonana przez papieża Jana Pawła II.
Langiewicz Marian ( 1827-1887 ), generał, dyktator powstania styczniowego. Urodził się w Krotoszynie. Był uczniem trzemeszeńskiego gimnazjum, maturę zdał w 1848 roku. Jako uczeń gimnazjum był świadkiem wydarzeń Wiosny Ludów i walk zbrojnych jakie miały miejsce w Trzemesznie. W 1860 roku uczestniczył w wyprawie Garibaldiego na Sycylię. Był związany z obozem Białych. W 1863 roku dowodził oddziałami powstańczymi. W marcu tegoż roku ogłosił się dyktatorem powstania. Niedługo potem został zmuszony do przejścia do Galicji. Tam został aresztowany. Po wyjściu z więzienia przebywał w Szwajcarii. Ostatecznie osiadł w Turcji i służył w armii tureckiej. Zmarł w Konstantynopolu. W Izbie Tradycji Szkoły zachowały się do dziś jego prace maturalne, w tym z języka polskiego napisana na temat: „Pijaństwo jest wadą najszkaradniejszą i najszkodliwszą”
Laubitz Antoni (1861-1939), biskup sufragan gnieźnieński. Urodził się w Pakości. W latach 1872-1880 uczył się w progimnazjum w Trzemesznie. Naukę kontynuował w Poznaniu, gdzie w 1884 roku zdał maturę. Następnie studiował teologię w Wurtzburgu i Seminarium Duchownym w Gnieźnie. W 1888 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Pracę duszpasterską rozpoczął w Inowrocławiu. Z jego inicjatywy odnowiono zniszczony kościół romański pod wezwaniem Imienia NMP w Inowrocławiu. Prowadził szeroką działalność społeczną, przywiązywał dużą wagę do działalności dobroczynnej, działał na rzecz Banku Ludowego w Inowrocławiu, był współzałożycielem „Dziennika Kujawskiego”, występował przeciwko polityce germanizacyjnej. W 1920 roku został biskupem sufraganem gnieźnieńskim. Był inicjatorem wzniesienia pomnika Bolesława Chrobrego przed gnieźnieńską katedrą, doprowadził również do renowacji katedry.
Leśny Jan (1947-1994), historyk, slawista, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Urodził sie w Wyrobkach koło Mogilna. Był uczniem liceum trzemeszeńskiego w latach 1961-1965. Po maturze rozpoczął pracę w administracji miejskiej w Mogilnie. Następnie od 1966 roku zaczął studia historyczne, a w 1969 archeologiczne na UAM. W 1978 roku uzyskał doktorat, a 10 lat później habilitację. Obszar jego zainteresowań stanowiła słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Pracował także w Instytucie Słowianoznawstwa PAN w Poznaniu. Jednocześnie nie zapominał związków ze szkołą- działał w Wielkopolskim Stowarzyszeniu Wychowanków Gimnazjum i Liceum w Trzemesznie.
Łuczak Czesław (1922-2002), historyk, profesor, rektor Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Urodził się w Kruszwicy. Swoją młodość spędził w Mogilnie, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej. Od 1933 kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum i Liceum w Trzemesznie. W 1939 roku zdał maturę. Po wojnie rozpoczął studia na wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Adama Mickiewicza. W 1949 obronił doktorat, w 1960 roku został profesorem zwyczajnym a w 1966 nadzwyczajnym. W latach 1965-1973 pełnił funkcję rektora UAM.
Był wybitnym historykiem, zajmował się głównie polityką ekonomiczną, historią gospodarczą i historią stosunków gospodarczych, zwłaszcza z Niemcami. Skupiał się także na zagadnieniach związanych eksterminacją narodu podczas II wojny światowej. Opublikował blisko 50 książek i ok. 400 innych prac. Wypromował 287 magistrów oraz 49 doktorów, 6 z nich zostało profesorami, 2 piastowało godność rektorów szkół wyższych. Otrzymał wiele wyróżnień i odznaczeń, wspomnieć wystarczy doktorat honoris causa Uniwersytetu Marcina Lutra w Halle, Krzyż Komandorski i Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Był członkiem licznych organizacji i towarzystw naukowych: Polskiego Towarzystwa Historycznego (1960-63 prezes oddziału), Zespołu Dydaktyczno-Naukowego Nauk Historycznych przy Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego (1973 - 1990 przewodniczący), CKK przy Prezesie Rady Ministrów (1984 - 1990), Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i St. Naukowych (od 1991), przez wiele lat przewodniczył Radzie Naukowej Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce.
Profesor Czesław Łuczak bardzo blisko był związany ze swoją Alama Mater Tremesnensis. Wielokrotnie odwiedzał mury naszej szkoły, aktywnie uczestniczył w Zjazdach Absolwentów oraz spotkaniach z uczniami. Był redaktorem i autorem m.in. publikacji takich jak „Studia z dziejów Ziemi Mogileńskiej”, „Dzieje Trzemeszna” oraz „Alma Mater Tremesnensis (1776-1996”).
Mertens Franciszek (1840-1927), światowej sławy matematyk. Urodził się w Środzie Wielkopolskiej. Do gimnazjum w Trzemesznie uczęszczał w latach 1853-1860. W 1860 roku po zdaniu matury Mertens zaczął studia matematyczne w Berlinie. Jako student w 1863 roku otrzymał „Semesterprämie” (nagroda semestralna) a w roku następnym "Prämie des Kultursministerium" (nagroda ministerstwa kultury). Studia ukończył w 1864 roku (niektóre źródła podają rok 1865) uzyskując doktorat z matematyki. Jego praca końcowa otrzymała zaszczytne wyróżnienie eximia cum laude (egzamin z wyróżnieniem).
Następnie rozpoczął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie został najpierw profesorem nadzwyczajnym a w 1869 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Główne zainteresowania Mertensa stanowiły: teoria liczb, algebra, analiza oraz geometria. Dzięki jego pracom z analizy matematycznej i teorii liczb pierwszych odrodziła się krakowska matematyka. W latach 1873-74 sprawował funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego a w latach 1868-1885 był członkiem komisji oceniającej kandydatów na nauczycieli. Natomiast w 1872 roku stał się także członkiem nadzwyczajnym Polskiej Akademii Umiejętności. W 1884 roku rozpoczął pracę jako profesor w Akademii Technicznej w Grazu. W kronice Uniwersytetu Jagiellońskiego odnotowano to słowami, iż Uniwersytet poniósł znaczącą stratę.
W latach 1892 do 1894 Mertens sprawował funkcję dziekana Wydziału Inżynierii a potem profesora matematyki na Uniwersytecie Wiedeńskim. Pracę uniwersytecką kontynuował do roku 1911. Był też członkiem Wiedeńskiej Akademii Nauk oraz Berlińskiej Akademii Nauk. Jego prace są ciągle cenione przez współczesnych matematyków. Na trwałe zapisały się w historii matematyki „twierdzenie Mertensa”, czy „funkcja Mertensa”. Przez wielu nazywany jest największym polskim matematykiem XIX wieku. Mertensowi poświęcona została książka biograficzna (w języku niemieckim), kilka artykułów w języku polskim, niemieckim i angielskim oraz niezliczona ilość prac matematycznych odwołujących się do jego dzieł.
Maryański Modest (1854-1914), geolog, podróżnik i odkrywca. Urodzony w Trzemesznie, był uczniem szkoły pod koniec lat 60-tych XIX w. Po maturze w 1873 roku w Gimnazjum Marii Magdaleny rozpoczął studia w Berlinie na Akademii Górniczej. Zasłynął w świecie jako podróżnik, odkrywca i poszukiwacz złota w Ameryce i Australii (sławę zdobył m.in. jako odkrywca złotonośnych piasków w Australii Zachodniej). Miał opinię najzdolniejszego geologa tamtych czasów w Australii. Po zakończeniu przygody ze złotem zaczął wydawać tygodnik „Praca Polska”. Był wieloletnim członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Poświęcona została mu powieść australijskiej pisarki K. Prichard pt. „Burzliwe lata”.
Nehring Władysław (1830-1909), slawista, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego. Urodził się w Kłecku. W 1856 roku zakończył studia na Uniwersytecie Wrocławskim. W latach 1856-1859 był nauczycielem gimnazjalnym w Trzemesznie, a później w Poznaniu. W 1867 roku objął Katedrę Języków i Literatur Słowiańskich na Uniwersytecie Wrocławskim i zyskał tytuł profesora. Był wykładowcą literatur słowiańskich, gramatyki porównawczej oraz gramatyki języka starosłowiańskiego. W latach 1893-1894 był rektorem Uniwersytetu Wrocławskiego.
Okoniewski Stanisław (1870- 1944), ksiądz, biskup chełmiński. Urodził się Popowie. W latach 80-tych XIX w. był uczniem trzemeszeńskiego progimnazjum. W 1895 roku przyjął święcenia kapłańskie. W 1926 roku został biskupem chełmińskim. Z racji poparcia dla polityki ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego nazywano go biskupem „morskim”. Jako włodarz diecezji wspierał działalność charytatywną i duszpasterstwo ludzi morza (w 1930 poświęcił "Dar Pomorza"), propagował w diecezji kult eucharystyczny i Najświętszego Serca Jezusowego. Zmarł w Lizbonie.
Olawski Carl Gottfried Gustaw (1810- 1889), drukarz, księgarz wydawca XIX sprawozdań gimnazjalnych. Urodził się w Brzegu, był Niemcem ewangelikiem. Około 1839 roku otworzył w Trzemesznie drukarnię i księgarni. Znaczna część publikacji z jego drukarni związana była z trzemeszeńskim gimnazjum – wydawał coroczne sprawozdania Królewskiego Gimnazjum w Trzemesznie oraz prace napisanych przez profesorów szkoły. Pierwsze sprawozdanie ukazało się w 1840 roku i zawierało między innymi pracę Jakuba Meissnera, dyrektora szkoły pt. Nachrichten über die Entstehung und Entwicklung der hiesigen Schule. Olawski podejmował również próby wydawania prasy lokalnej pisanej częściowo po niemiecku i po polsku –jedną z nich był Mogilnoer Kreisblattes. Warto zaznaczyć, że w trakcie Wiosny Ludów drukował także patriotyczne odezwy do Polaków.
Paluch Mieczysław (1888-1942), organizator powstania wielkopolskiego, polityk, żołnierz. Urodził się w Trzemżalu. W 1898 roku rozpoczął naukę w progimnazjum w Trzemesznie. Początek nauki w progimnazjum nie wypadł najlepiej - musiał powtarzać pierwszą klasę z powodu ocen niedostatecznych z rachunków i sztuki. Następne lata były jednak lepsze i na początku 1906 roku ukończył szkołę z ocenami dobrymi i dostatecznymi. Jako uczeń brał również udział w tajnej działalności patriotycznej, uczył potajemnie młodszych kolegów języka polskiego i historii, brał także udział w organizowaniu strajków szkolnych. Naukę kontynuował w kilku gimnazjach wielkopolskich. Po maturze studiował ekonomię w Berlinie.
W czasie I wojny światowej walczył w szeregach armii pruskiej, z której pod koniec wojny zdezerterował. W 1918 roku stał się jednym z głównych organizatorów wybuchu powstania wielkopolskiego i twórcą powstańczych sił zbrojnych. Odegrał główną rolę w przygotowaniu działań zmierzających do przejęcia lotniska Ławica. W 1920 roku został skierowany na Śląsk i był dowódcą II powstania śląskiego. W okresie międzywojennym zajął się polityką- m.in. został przewodniczącym Rady Wojewódzkiej BBWR na Pomorzu. Po wybuchu II wojny światowej przedostał sie do Francji a potem do Anglii. Jako zwolennik sanacji został de facto internowany wraz z innymi oficerami na tzw. Wyspie Węży w Rothesay w Szkocji, gdzie zmarł.
Pampuch Wojciech (1800-1866), przyrodnik, nauczyciel gimnazjalny. Urodził się w Wojciech Pampuch w Biadaczu na Opolszczyźnie. Po skończeniu studiów w 1828 roku rozpoczął pracę w gimnazjum w Gliwicach. W 1835 roku trafił do Trzemeszna, gdzie uczył historii naturalnej, łaciny, polskiego, niemieckiego i geografii. Wprowadzał nowoczesne, jak na owe czasy, metody nauczania, organizował wycieczki szkolne. Był autorem kilku prac z dziedziny botaniki m.in. „Flora Tremesnesis" (1840) i podręcznika do nauki biologii (1841). W 1857 roku przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Pawłowicach koło Leszna, gdzie zmarł i został pochowany. W Izbie Tradycji Szkoły zachował sie m.in. zielnik jego autorstwa „Herbarium Vivum. Centuria prima”.
Pilichowski Czesław (1914-1984), historyk, dyrektor Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Urodził się w Rzadkwinie. Uczeń Państwowego Gimnazjum w Trzemesznie w latach 1926-1933. Po maturze rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Poznańskiego. W 1946 roku uzyskał tytuł doktora. Następnie pracował m.in. w Morskim Instytucie Rybackim w Gdyni, Bibliotece PAN w Gdańsku. W 1965 roku został dyrektorem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. W 1972 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Zdaniem prof. Cz. Łuczaka należał do „najwybitniejszych w świecie znawców problematyki zbrodni hitlerowskich”.
Przyborowski Józef (1823-1896), archeolog, językoznawca, historyk literatury. Był uczniem gimnazjum trzemeszeńskiego przez 9 lat, maturę zdał w 1843 roku. Uznawany jest za ojca polskiej archeologii. W latach 60-tych XIX w. został profesorem Szkoły Głównej Warszawskiej i zarazem dyrektorem jej Biblioteki Głównej. Był nauczycielem Henryka Sienkiewicza.
Roeske Wojciech (1916-2001), farmaceuta, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Urodził się w Trzemesznie w rodzinie kupca Kazimierza Roeske. Do gimnazjum uczęszczał w latach 30-tych, maturę zdał w 1936 roku. Rozpoczął następnie studia na Uniwersytecie Poznańskim, w 1945 roku otrzymał tytuł magistra farmacji na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1949 roku obronił doktorat, w 1964 roku uzyskał habilitację. Warto podkreślić, że była to pierwsza w Polsce habilitacja z zakresu historii farmacji. Profesor Roeske był także kierownikiem Zakładu Historii Farmacji AM w Krakowie oraz dyrektorem Muzeum Farmacji w Krakowie. Napisał 14 książek, był członkiem międzynarodowych stowarzyszeń naukowych, za swoją działalność naukową otrzymał wiele znaczących odznaczeń i nagród. Warto dodać, że Wojciech Roeske był jednym z autorów zachowanej do dzisiaj przedwojennej kroniki klasowej, która jest niezmiernie ciekawym źródłem informacji na temat życia uczniowskiego lat międzywojennych.
Stablewski Florian (1841- 1906), arcybiskup poznańsko- gnieźnieński, tytularny prymas. Urodził się we Wschowie, lecz jako dziecko mieszkał w Dusznie. Edukację gimnazjalną w rozpoczął w 1853 roku w Trzemesznie. Szkołę ukończył w 1861 roku jako jeden z najlepszych uczniów. Po maturze wstąpił do poznańskiego seminarium duchownego, a następnie kontynuował naukę w Monachium i w Gnieźnie. W 1866 roku przyjął święcenia kapłańskie. Jako wikariusz pracował w Wielichowie, Tarnowie Podgórnym i w Śremie. Prócz typowej pracy duszpasterskiej zajmował się aktywną działalnością społeczną- m.in. założył Kasę Oszczędnościowo-Pożyczkową i „Przewodnik Katolicki”, opiekował się Towarzystwem Przemysłowym. Wkrótce stał się liderem katolickiego ruchu społecznego w Wielkopolsce. W 1876 roku został wybrany do sejmu pruskiego i wielokrotnie przeciwstawiał się germanizacji językowej, zwłaszcza w odniesieniu do nauczania religii. W 1891 roku został wybrany arcybiskupem. Zważywszy jego dorobek nie może dziwić fakt, iż często nazywano go „arcybiskupem socjalnym”. W szkolnym archiwum zachowały się jego prace maturalne.
Śniadecki Jędrzej (1768- 1838), ojciec polskiej chemii. Urodził się w Żninie. Uczniem trzemeszeńskiej szkoły był najprawdopodobniej do roku 1881. Gdy zmarł jego ojciec, starszy brat Jędrzeja Jan, podówczas już znany matematyk i astronom zabrał go do Krakowa. Tam uczył się w szkole Nowodworskich. W ostatnim roku nauki szkolnej, jako wyróżniający się uczeń za pracowitość i zdolności otrzymał z rąk króla Stanisława Augusta Złoty Medal z napisem DILIGENTIAE. Dalej kształcił się na Akademii Krakowskiej oraz uniwersytecie w Pawii, gdzie uzyskał tytuł doktora filozofii i medycyny. Od 1797 roku był profesorem i kierownikiem katedry chemii na uniwersytecie w Wilnie, w latach 1825-38 katedry medycyny i kierownikiem kliniki uniwersyteckiej. Śniadecki nazywany „ojcem polskiej chemii” jest twórcą polskiego słownictwa chemicznego. Nazwy takie jak wodór, węgiel, krzem czy siarka są jego autorstwa. Śniadecki napisał także pierwszy polski podręcznik chemii. Był również propagatorem higieny i kultury fizycznej. Jako pierwszy, opisał metodę leczenia krzywicy za pomocą zwiększonej ekspozycji na światło słoneczne. Prócz pracy naukowej udzielał się społecznie działając w szeregu organizacji i stowarzyszeń. Co ciekawe był bardzo zdolnym i dowcipnym publicystą i satyrykiem.
Jędrzej Śniadecki zmarł w swojej posiadłości na Grodzieńszczyźnie i został pochowany na cmentarzu we wsi Horodniki. Studenci dla uczczenia swego profesora usypali pod Wilnem kopiec, zwany Jędrzejówką.
Trąmpczyński Wojciech (1860- 1953), marszałek Sejmu i Senatu. Urodził się w Dębłowie k. Gniezna. Ukończył trzemeszeńskie progimnazjum. Później uczęszczał do Gimnazjum św. Marii Magdaleny. Studiował prawo na Uniwersytecie Berlińskim oraz Wrocławskim. Działalność zawodową rozpoczął od prowadzenia kancelarii prawnej. Później związał się z Narodową Endecją. W trakcie powstania wielkopolskiego był prezesem Naczelnej Rady Ludowej. Po odzyskaniu niepodległości został wybrany marszałkiem Sejmu Ustawodawczego (1919-1922) a następnie został marszałkiem Senatu w kadencji 1922-1927.
Waldorff-Preyss Jerzy (1910-1999), publicysta, krytyk literacki. Urodził się w Warszawie. Dzieciństwo spędził w rodzinnym majątku w Rękawczynie koło Słowikowa. Na początku lat 20-tych XIX w . był uczniem trzemeszeńskiego gimnazjum. Swój pobyt w Trzemesznie opisał w książce pt. „Taniec życia ze śmiercią”. Naukę kontynuował w Poznaniu, gdzie zdał maturę i studiował na Wydziale Prawa i w Konserwatorium Muzycznym. Przed II wojna światową pracował jako dziennikarz muzyczny, po roku 1945 związał się z tygodnikiem „Przekrój”, Polskim Radiem oraz „Polityką”. Był jedną z najbarwniejszych postaci PRL-u. Napisał ponad 20 książek, głównie o tematyce muzycznej. Wielką zasługą Jerzego Waldorffa jest założenie w 1974 roku Społecznego Komitetu Opieki na rzecz Ochrony Starych Powązek.
Zimmermann Kazimierz (1874-1925), ksiądz, historyk, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Urodził się w Trzemesznie. Jego ojciec Jan, powstaniec styczniowy, był miejscowym lekarzem, matka pochodziła ze szlacheckiej rodziny Malczewskich. Rodzina Zimmermannów od 2 pokoleń mieszkała w Polsce- dziadek Kazimierza Augustyn Zimmermann przeniósł się to Trzemeszna, gdzie był nauczycielem gimnazjalnym.
W trzemeszeńskim progimnazjum Kazimierz Zimmermann spędził 7 lat i ukończył je w 1890 roku. Maturę zdał w gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Po maturze rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne w Poznaniu, Gnieźnie oraz Wurzburgu. W 1897 roku przyjął świecenia kapłańskie i rozpoczął pracę jako wikariusz w Tarnowie Podgórnym. W latach 1905-1907 z inspiracji ks. Piotra Wawrzyniaka studiował w Monachium, gdzie uzyskał tytuł doktora w zakresie nauk społeczno-ekonomicznych. W tym okresie zajmował się również praca publicystyczną, rozpowszechniał zasady myśli chrześcijańskiej zawartej w encyklice Rerum Novarum.
W 1910 roku ks. Zimmermann został powołany do objęcia katedry socjologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Decyzja ta spowodowała protest młodzieży znajdującej się pod pływem ruchu socjalistycznego. Cały szereg zdarzeń związanych z tą nominacją nazwany został „zimmeriannadą”. Normalna praca akademicka ks. Zimmermanna ruszyła od 1911 roku.
Lata 1919-1921 spędził w Wilnie, gdzie tworzył Wydział Teologiczny na Uniwersytecie Stefana Batorego. Po powrocie do Krakowa w latach 1922-1923 pełnił funkcję dziekana Wydziału Teologicznego. W 1924 roku powołany został na rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zmarł nagle 6 kwietnia 1925 roku w Krakowie a pochowany został w rodzinnym Trzemesznie. Pozostawił po sobie znaczny dorobek naukowy, z którego na pierwszy plan wybija się dwutomowe dzieło ”Fryderyk wielki i jego kolonizacja”.
Zwierzycki Józef (1888-1961), geolog, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. Urodził się w Krobi. Był uczniem trzemeszeńskiego progimnazjum od 1902 do 1906 roku. W latach szkolnych działał w Towarzystwie Tomasza Zana. W 1909 r. ukończył gimnazjum w Gnieźnie, a następnie kształcił się Berlinie, gdzie otrzymał dyplom inżyniera górniczego. W latach 1914 - 1938 przebywał we Wschodnich Indiach Holenderskich jako geolog-eksploator. W czasie II wojny światowej był m.in. więźniem obozu w Oświęcimiu. Po wojnie był jednym z twórców Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Zasłynął przede wszystkim jako odkrywca polskiej miedzi. W 2000 roku Poczta Polska wydała znaczek z jego wizerunkiem, natomiast Wrocław zadedykował mu jedną ze swoich ulic (Bulwar Zwierzyckiego).